Jeśli obserwujesz u siebie jakiekolwiek objawy, które mogą wskazywać na celiakię, powinieneś/aś najpierw omówić swoje objawy z lekarzem pierwszego kontaktu. Zanim wykonasz jakiekolwiek badania, nie powinieneś/aś eliminować glutenu z diety. W Polsce 360 tysięcy osób nie wie, że ma celiakię.

Szacuje się, że w Polsce na celiakię choruje 380 tysięcy osób, z czego u 360 tysięcy celiakia nie zostaje rozpoznana.
Na zlecenie angielskiego stowarzyszenia Coeliac Diease UK została przeprowadzona ankieta przez Uniwersytet w Oksfordzie, która wykazała, że w Anglii osoby z celiakią czekają przeciętnie 13 lat na prawidłowe zdiagnozowanie, przy czym część z chorych osób odwiedziła lekarza prawie 30 razy przed postawieniem prawidłowej diagnozy (Swora i inni 2011).

Wskazówki dla pacjenta przed pierwszą wizytą w celu diagnozy celiakii:

  1. Pacjent powinien zapisywać swoje objawy. Uwzględnić, kiedy zaczęły i jak mogły się zmienić z biegiem czasu.
  2. Uwzględnić  wszelkie duże obciążenia lub ostatnie zmiany w życiu.
  3. Zrobić listę wszystkich leków. Dołączyć do listy witaminy lub suplementy, które bierze.
  4. Zapisać pytania, aby zapytać o nie lekarza.

 

Rozpoznanie celiakii opiera się na kompleksowej ocenie:

  • objawów klinicznych;
  • badań serologicznych;
  • badań histopatologicznych błony śluzowej jelita cienkiego;
  • innych badań.

Etapy diagnozy

Pamiętaj, że diagnozę stawia lekarz.

  1. Sprawdź, czy masz objawy celiakii. Nie usuwaj glutenu z diety na tym etapie.
  2. Zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu.
  3. Wykonaj badanie krwi – jeśli Twój lekarz uzna, że potrzebujesz badań w kierunku celiakii, skieruje Cię do odpowiedniego specjalisty, od którego otrzymasz skierowanie na badania krwi w celu sprawdzenia obecności przeciwciał. Mogą one wskazywać na celiakię. Jednak możliwe jest uzyskanie ujemnego wyniku badań, a mimo to nadal występuje celiakia. Nie usuwaj glutenu z diety na tym etapie.
  4. Biopsja jelita – jeśli wynik badania krwi jest pozytywny lub istnieje kliniczne podejrzenie celiakii, lekarz rodzinny skieruje Ciebie do specjalisty (gastroenterologa) w celu wykonania biopsji jelita. Nie usuwaj glutenu
    z diety, dopóki biopsja nie zostanie wykonana.

 

Celiakii nie można rozpoznać tylko na podstawie badania fizykalnego. Lekarz  na tej podstawie może jedynie podejrzewać chorobę, badaniem potwierdzającym są badania laboratoryjne i biopsja śluzówki jelita cienkiego.

 Kontynuuj spożywanie glutenu przez cały proces diagnostyczny.

Jeśli uważasz, że możesz mieć celiakię, konieczne jest kontynuowanie spożywania glutenu do czasu, aż lekarz postawi diagnozę. Nie wykluczaj glutenu z diety przed diagnozą.

Badania diagnostyczne w kierunku diagnozy celiakii dotyczą reakcji organizmu na gluten. Niektóre osoby mogą zacząć zmniejszać lub eliminować gluten z diety, ponieważ czują się źle. Niestety jest bardzo prawdopodobne, że spowoduje to niedokładny wynik zarówno w przypadku badania krwi, jak i biopsji jelita. Dlatego bardzo ważne jest, aby jeść gluten przez cały proces diagnostyczny.

Jako ogólną wskazówkę zaleca się spożywanie glutenu w więcej niż jednym posiłku każdego dnia przez co najmniej sześć tygodni przed badaniem.

Jeśli ponownie wprowadzasz gluten do diety, powinieneś/aś porozmawiać o tym z lekarzem i zapytać jak najlepiej radzić sobie z objawami. Skonsultuj się z lekarzem.

Ważne jest odróżnienie celiakii od innych chorób, związanych z obecnością w diecie glutenu, oraz innych nietolerancji pokarmowych, wywołujących podobne objawy.

 

Diagnostyka celiakii:

Cztery kryteria diagnostyczne celiakii:

  • objawy kliniczne;
  • serologiczne;
  • histopatologiczne – biopsja (ocena zaniku kosmków jelitowych według skali Marsha);
  • genetyczne, czynniki genetyczne.

 

Specyficzne przeciwciała oznaczane w diagnostyce celiakii (Rybak, 2012).
Przeciwciała Klasa Antygen
anty-TG2 IgA, IgG tkankowa transglutaminaza typu 2
anty-DGP IgG deamidowane peptydy gliadyny
EMA IgA, IgG pozakomórkowa transglutaminaza typu 2

 

Rozpoznanie celiakii wykonuje się za pomocą kombinacji testów serologicznych, biopsji jelita cienkiego i reakcji na dietę bezglutenową. Testy serologiczne przeciwciał można zastosować jako wstępne testy u pacjentów z klinicznie podejrzaną chorobą trzewną.

Osoby o podwyższonym ryzyku wystąpienia celiakii:

  • Krewni pierwszego stopnia osoby chore na celiakię;
  • Krewni drugiego stopnia osoby z celiakią.Stany choroby współistniejące z celiakią:
  • Zespół Downa;
  • Zespół Williamsa;
  • Zespół Turnera;
  • Każda osoba z towarzyszącym zaburzeniem autoimmunologicznym;
  • Autoimmunologiczne zaburzenia tarczycy;
  • Autoimmunologiczne zapalenie wątroby;
  • Niedobór immunoglobuliny A;
  • Cukrzyca typu 1;
  • Nefropatia IgA;
  • Selektywny niedobór IgA;

 

Co jeśli wyniki badań nie są jasne, lub masz wątpliwości?

Możesz wykonać test genetyczny w kierunku celiakii, może być on przydatny w wykluczaniu choroby, gdy inne wyniki badań są niejasne.

Ponad 99% pacjentów z celiakią ma ludzki antygen leukocytarny DQ2, DQ8 lub oba.

Celiakia jest mało prawdopodobna, jeśli żaden z tych haplotypów nie jest obecny, z ujemną wartością predykcyjną zbliżoną do 100% czyli negatywny wynik badania genetycznego wyklucza celiakię.
Cena testu genetycznego to koszt około 350 zł. Do wykonania testu wystarczy jedynie pobranie próbki krwi lub wymaz z policzka. Czas wykonania badania od momentu otrzymania próbki to 10 dni roboczych.

                       mgr inż. Wioleta Zysk

 

Treść jest objęta prawami autorskimi.

Wydrukuj

Zaloguj się by zostawić komentarz