OBJAWY CELIAKII

Jakie są objawy celiakii?

Wypisane objawy mogą pomóc Ci w rozpoznaniu choroby. Pamiętaj ostateczną diagnozą powinien zająć się lekarz.

Celiakia (choroba trzewna) jest jedną z form reakcji alergicznych, w których stwierdza się nadwrażliwość na gluten, białko zawarte w ziarnach pszenicy, owsa, żyta i jęczmienia. Gluten jest czynnikiem etiologiczym tej choroby. Celiakia występuje jedynie u osób predysponowanych genetycznie i dziedziczy się ją autosomalnie dominująco. Celiakię leczy się dietą bezglutenową.

Jakie są objawy celiakii?

Do najczęstszych objawów celiakii (choroby trzewnej) należą biegunka, wzdęcia brzucha, chudnięcie. Przebieg celiakii jest bardzo różny. Niektóre osoby nie mają żadnych objawów klinicznych pomimo obecności wyraźnych zmian w badaniu histopatologicznym błony śluzowej jelita cienkiego oraz pomimo stwierdzenia w badaniach błony śluzowej jelita cienkiego, a także pomimo stwierdzenia w badaniach biochemicznych obecności swoistych przeciwciał. Takie przypadki określa się mianem utajonej choroby trzewnej. Natomiast u chorych wrażliwych na gluten z wyraźnymi objawami klinicznymi choroby, zmiany w jelicie cienkim są minimalne lub nie stwierdza się ich w ogóle. Pewna grupa chorych ma nietypowe objawy, takie jak: autoimunologiczne zaburzenia endokrynologiczne (np. cukrzyca insulinozależna), neurologiczne (np. padaczka) i inne tab.1. Z tego powodu niektóre osoby przez wiele lat nie mają postawionej właściwej diagnozy.
Klasyczną postacią choroby jest postać jelitowa, w której dominuje zespół złego wchłaniania (biegunka, chudnięcie niedokrwistość, niedobory białka). Objawy kliniczne spoza przewodu pokarmowego to objawy skórne, objawy neurologiczne (neuropatia, ataksja), zaburzenia endokrynologiczne (zaburzenia miesiączkowania lub brak miesiączek, impotencja, niepłodność), niska masa kostna (osteopenia), patologiczne złamania kości, obrzęki i zmiany skórne (tab. 1). Łagodna niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza jest bardzo częstym, a nierzadko jedynym objawem choroby. Charakterystyczne w celiakii jest to, że pomimo normalizacji morfologii po leczeniu preparatami żelaza i kwasem foliowym utrzymuje się uczucie zmęczenia i osłabienia.

Tab. 1
Pozajelitowe objawy choroby trzewnej.

Narząd/ Układ	Objawy	Przyczyna
Krwiotwórczy	niedokrwistość	niedobór: żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12
	krwawienie	niedobór: witaminy K, trombocytopenia (mała liczba płytek z powodu niedoboru kwasu foliowego i witaminy B12)
Kostny	osteopenia	zaburzenia wchłaniania wapnia i witaminy D
	patologiczne złamania kostne	osteopenia
	osteoartropia	nieznana
Mięśnie	atrofia (zanik)	niedożywienie związane z upośledzeniem wchłaniania
	kurcze	zaburzenia wchłaniania wapnia, witaminy D, magnezu
	osłabienie siły mięśniowej	niedobór potasu, zanik mięśni
Układ nerwowy	neuropatia obwodowa	niedobory witaminy B12 i tiaminy
	ataksja	uszkodzenie mózgu i tylnych sznurów nerwowych
	demielinizacja ośrodkowego układu nerwowego (padaczka)	nieznana
Układ endokrynny	cukrzyca insulinozależna	autoimmunologiczna
	tężyczka	hipokalcemia (w wyniku zaburzeń wchłaniania wapnia i witaminy D)
	zaburzenia miesiączkowania (brak miesiączki), niepłodność, impotencja	niedoczynność przysadki w przebiegu niedożywienia
Skóra	zapalenie skóry	zaburzenia wchłaniania witaminy A i witamin z grupy B
	wybroczyny	niedobór witaminy K
	obrzęki	niedobory białkowe
	choroba Dhuringa	nieznana

Rozpoznanie celiakii opiera się na kompleksowej ocenie:

• objawów klinicznych,
• wyników badań serologicznych,
• badań histopatologicznych błony śluzowej jelita cienkiego
• innych badań.

Objawy kliniczne w wieku dziecięcym to biegunki, wymioty oraz zaburzenia wzrostu. Niektórzy małe pacjenci mają bardzo charakterystyczny wygląd: powiększony obwód brzucha, opuszczone pośladki i obręcz barkowa i niedobór masy ciała.
Artykuł napisany na podstawie książki: “Celiakia” M. Jarosz, J. Dzieniszewski
mgr inż. Wioleta Zysk